LTSP ya da uzun adıyla Linux Terminal Server Project, eğitim kurumları ve resmi kurumların güvenli, ücretsiz ve kolayca terminal sunucusu ihtiyaçlarını giderebilmeleri için yürütülen bir projedir. Ülkemizde çok yaygın olmasa da gelişmekte olan ülkelerde nispeten tercih edilen bir uygulamadır. Brezilya'da eğitim kurumlarında çok yaygın bir kullanım oranına sahiptir. Genel olarak bu sistem üzerinde çalışan ince istemcilerin (thin client) performans problemlerine bakmak istersek durumu 3 farklı noktada ele almamız gerekecek.

"lts.conf" isimli yapılandırma dosyası üzerinden yapılan ayarlara bakarsak ilk üzerinde durmamız gereken konu ince istemcilerin çalışma esnasında yaşadıkları sorunlar olacak. Kimi programlar istemci üzerinde çalışan X.org sunucu üzerinde yoğun miktarda RAM kullanımı yaratırlar. Firefox, Evince gibi programlar özellikle çevrimiçi video izleme gibi aktivitelerde fazlasıyla network trafiği ve RAM kullanımı yaratabilmekte ve bu aşırı RAM kullanımı fiziki RAM bellek ve swap belleğin çalışamaz hale gelmesiyle sonuçlanabilmektedir. Sonuç olarak istemcide çökme olarak tabir ettiğimiz durum yaşanmaktadır. Bu tür aşırı RAM kullanımını önlemek için lts.conf dosyası içerisine X_RAMPERC komutunu girmemiz yeterli olacaktır.

Örnek
X_RAMPERC = 80

Yukarıdaki örnekten de anlaşılacağı üzere bu değişken sayısal bir değer almakta ve bu değer de 0 - 100 arasında değişmektedir. Bu örnekteki komut, bir uygulamanın RAM belleğin %80'ini kullanması durumunda sonlandırılacağını, böylece istemci yerine sadece uygulamanın çalışmasının sonlandırılacağını göstermektedir. 80-90 arasında değişen değerler birçok çökme sorununu gidermektedir ancak sistem yöneticileri farklı değerler üzerinde denemeler yaparak kendi sistemleri için en uygun olan değeri tespit edebilirler.

LTSP 5 ön tanımlı olarak sunucu ve istemci arasındaki iletişimi şifreler. Bu da işlemci ve RAM kullanımı yükünü arttırmaktadır. "lts.conf" yapılandırma dosyası üzerinde yapılabilecek bir diğer performans iyileştirmesi de bu şifrelemeyi devre dışı bırakmak olabilir. Bunun için de lts.conf dosyası içinde verilmesi gereken komut LDM_DIRECTX komutudur.

Örnek
LDM_DIRECTX = true

Bu örnekte de görüldüğü gibi tüm istemciler veya belirli istemcilerle sunucu arasındaki iletişimi şifreleme dışı bırakabiliriz ancak burada unutulmaması gereken bunu hangi durumlarda yapabileceğimiz konusunun farkında olmamızdır. Bu komut, SSH üzerindeki şifreli X tünelini kapatarak daha az güvenli ama daha hızlı, farklı bir şifrelenmemiş tünel kullanmaktadır. Bu nedenle bu komutu işlemci performansı ile ilgili sıkıntılar olduğu durumlarda kullanmak daha akılcı olacaktır çünkü aynı zamanda sistem güvenliğinden ödün vermiş bulunuyoruz. Bu özellik Fedora işletim sisteminde ön tanımlı olarak "true" olarak gelse de Debian ve türevlerinde "false" olarak gelmektedir.

Son olarak da kullanıcıların sizin elinizde olmayan durumlarda yaşayacağı sıkıntılara dikkat etmek gerekecek. Örneğin ani elektrik kesintilerinde bağlantısı kesilen istemciler üzerinde çalışmakta olan kullanıcıların işlemleri sunucu tarafında askıda kalabilir ve kullanıcının bir sonraki oturum açma girişiminde sorun çıkarabilir. Bu tür sıkıntıların yaşanmaması için "gnome-watchdog" veya "watchdog" isimleriyle bilinen programı kullanmak uygun olacaktır. Bu uygulama bağlantısı kesilen kullanıcıların askıda kalan uygulamalarını sonlandırarak hem sistem için hem de kullanıcı için sorun teşkil etmelerini önleyecektir. Programın kurulumuyla ilgili olarak İnternet ortamında açıklayıcı videolar bulunmaktadır. Sunucu versiyonunuza göre watchdog uygulaması hali hazırda sisteminizde mevcut da olabilir.

LTSP küçük sınıf alanlarının yönetilebilmesi için ideal bir araç olmakla beraber istemcilerin ekranları sunucu tarafından kontrol edilebilmekte ve de istenilen istemcinin ekranı diğer istemcilerle paylaşılabilmekte ve izlenebilmektedir. Bu konuda ODTÜ'de, Kullanıcı Destek Grubu olarak seminer salonumuzda LTSP kullanılabilirliği üzerine bir araştırma yapmaktayız. Elde edeceğimiz sonuç ve deneyimleri en kısa zamanda paylaşmayı umuyoruz.

Daha fazla bilgi için https://lists.sourceforge.net/lists/listinfo/ltsp-discuss LTSP resmi e-posta listesini inceleyebilirsiniz.

Uğur Adıyaman