İnternet ve İnternet tarayıcılarının hızının her geçen gün geliştiği günümüz toplumunda insanlar artık hali hazırda gittikleri her yerde İnternet'e ulaşmak istiyor. İstekler sadece İnternet'e ulaşmakla da bitmiyor. Şahsi dosyalar, oyunlar, sosyal ağlar vs. derken kullanıcılar İnternet'e erişebildikleri her yerden bir bilgisayarı tüm özellikleri ile kullanmak istiyorlar. Bu arada geliştiriciler de boş durmuyor ve kullanıcıların bu isteklerine cevap vermek için yeni fikirler ve uygulamalarla karşımıza çıkıyorlar. Bu yazımızın amacı günümüz toplumunun artan dijital ihtiyaçlarına cevap vermek için ortaya çıkmış olan iki yeni nesil işletim sistemi hakkında okuyucularımızın fikir sahibi olmasına katkıda bulunmaktır. Yazının akışı içerisinde önce kısaca işletim sistemlerine değinerek ardından da birbirlerine ve diğer sistemlere nazaran avantaj ve dezavantajları irdelenecektir.

İlk olarak JoliOS^[1] işletim sistemini tanıyalım. JoliOS Ubuntu tabanlı, bulut bilişimin imkanlarını en üst seviyede kullanan bir işletim sistemidir. Ubuntu tabanlı olduğu için GNU/Linux tabanlı olmanın imkanlarını kazanan JoliOS, kullanıcılarına açık kaynak kodlu yazılımları kullanma imkanı da sunmaktadır. Bununla birlikte bulut bilişimle iç içe olması sayesinde kullanıcılar çevrimiçi uygulamaları kolayca edinip masaüstlerine ekleyebilmektedir. Geleneksel bir işletim sisteminin sahip olduğu yetenekleri bulut bilişim imkanlarıyla birleştirebilen JoliOS bu konuda rakiplerinden bir adım önde görünüyor. JoliOS web sayfası üzerinden kullanıcılar gittikleri her yerde kendi masaüstü ekranlarına ulaşabilmekte ve çevrimiçi uygulamalarını kolayca kullanabilmektedirler. İşletim sistemine yerel bir kullanıcı hesabı ile giriş yaparken jolicloud hesabına ise Facebook kullanıcı adı ve şifresiyle giriş yapılabiliyor. Facebook tarafından bir çok geliştiricinin kullanımına açılan bir servisin sisteme girişte kullanılması yeni bir hesap oluşturma ihtiyacını ortadan kaldırırken tek bir hesapla tüm JoliOS yüklü cihazlara giriş yapılabilmesine de imkan vermektedir.

Bulut bilişimin imkanlarından faydalanan bir diğer işletim sistemi de Google firmasının ChromiumOS^[2] isimli sistemidir. Bu işletim sistemi halen geliştiriliyor olsa da kaynak koddan derlenmiş çeşitli versiyonları İnternet ortamında bulunabilir. ChromiumOS kullanıcıları başlangıç olarak pek fazla deneyime ihtiyaç duymayacaklardır, çünkü sistemin arayüzü Chromium İnternet tarayıcısının arayüzüyle nerdeyse aynıdır. Bu nedenle ufak detayları saymazsak kullanıcılar kendilerini oldukça rahat hissedecektir. ChromiumOS işletim sistemini kullanmak için bir Google hesabına sahip olmak yeterlidir. Google hesabı ile giriş yapılabilen sistem, Chromium İnternet tarayıcısının sağladığı imkanları sonuna kadar kullanmaya imkan vermektedir. Sistem bulut bilişim için umut verse de yerel sistemde işler alışılandan biraz farklıdır. Yerel depolama cihazlarına ulaşabiliyorken sistemin yönetsel kısmına ulaşmak biraz sorunlu olabilir. Sistemde bir terminal almak mümkün olsa da gerçek bir terminal deneyimi yaşamak şu aşamada pek mümkün görünmemektedir. Bu durum da ileri seviye bilgisayar kullanıcıları için sıkıntı yaratacaktır.

Yukarıda bahsi geçen her iki sistem de bulut bilişimin imkanlarını en üst düzeyde kullanmak için tasarlanmıştır. Bunu başarmak için her ikisinin de Chromium İnternet tarayıcısını tercih etmiş olmasına şaşmamak gerek ancak JoliOS üzerinde farklı tarayıcıları yerel olarak kurup kullanmak da mümkünken ChromiumOS için bu durumun olmayışı bir eksiklik olarak görülebilir. ChromiumOS, Chromium İnternet tarayıcısında görünen minimalist anlayışı devam ettirme yolunda ilerlerken JoliOS tam biri işletim sistemi deneyimini yaşamayı sağlayacak bütünlüğü bünyesinde barındırmayı tercih ediyor. Şu an için JoliOS masaüstü uygulaması, çevrim içi uygulama olarak Chrome Web Store üzerinde bulunurken AndroidMarket, Apple AppStore ve JoliOS AppCenter üzerinde de yakın gelecekte yerini alacaktır. ChromiumOS için ise henüz bilinen benzer bir masaüstü uygulaması bulunmamaktadır. ChromiumOS Google firması tarafından son hali verilene kadar kesin bir yorum yapmak mümkün değil ancak sistemin geliştirilmeye ihtiyacı olduğu açıkça görülmektedir. Yerel program kurulamaması, Google kullanıcı hesabının işletim sistemine giriş için kullanılması, İnternet tarayıcıya hapsolunmuşluk hissi ilk bakışta göze çarpan noktalar. Diğer tarafta JoliOS ise test edilmiş ve onaylanmış ürünleri kendisine temel alarak ve bulut esaslı yapısına ek olarak masaüstü deneyimini de göz ardı etmemesi sayesinde daha güvenli ve tutarlı bir izlenim veriyor.

Bu sistemlerin ODTÜ'de bilinen bir uygulaması bulunmasa da hali hazırda bulunan her iki sistemin de en kolay olarak kiosk tipi dokunmatik ekranlı cihazlarda uygulandığında daha başarılı olması beklenebilir. Bulut esaslı işletim sistemi olarak adlandırılan yeni nesil işletim sistemlerini ilerleyen günlerde daha fazla göreceğimizi tahmin edebiliriz. Microsoft ve benzeri lider işletim sistemi geliştirici firmaların bu tür işletim sistemlerine yönelmeleriyle ortaya çıkacak yoğun rekabetin doğuracağı olumlu sonuçlar şimdiden merak uyandırıyor.

[1] JoliOS: JoliCloud Ubuntu üzerinde geliştirilen, bulut bilişim esaslı işletim sistemidir.
[2] ChromiumOS: Google firması tarafından geliştirilen, GNU/Linux tabanlı, bulut bilişim esaslı işletim sistemidir.

Uğur Adıyaman