Günümüzde bilgisayarların kullanım alanı artarken, bunun paralelinde bilgisayar kullanımının sağlığımız üzerindeki etkileri de göz ardı edilemez bir hal almaya başlıyor. Uzmanlar bilgisayar kullanıcılarında boyun ve sırt ağrısı, kas iskelet sistemi sorunları, deri hastalıkları ve göz rahatsızlıklarının yanı sıra kişilik, sosyal ve ruhsal durum üzerinde de sorunların ortaya çıktığını belirtiyorlar.

Bilgisayarın donanım sisteminden yayılan X (röntgen) ışınları, Morötesi (ultraviolet), Kızılaltı (infrared) ışınlar, VLF, ULF ve ELF elektromanyetik radyasyon, statik elektrik yükleri, akustik gürültü, elektronik devre elemanlarından yayılan kimyasallar, ekran titreşmesi, ışık yansımaları çeşitli sağlık sorunlarının oluşmasına neden oluyor.

Göz rahatsızlıkları arasında en sık görülen göz kuruluğunun belirtileri arasında, gözlerde yorgunluk hissi, yanma, batma, çapaklanma, kaşıntı, ağrı, kızarıklık göz yaşarması gibi belirtileri sayılabilir. Göz kuruluğunun, uyku, okuma, çalışma ve araba kullanmada sorunlar çıkarabileceği vurgulanıyor.

Bilgisayar kullanırken gözler ekranın özelliğinden, kullanıcının pozisyonundan, gözlerdeki kırılma sorunundan dolayı gözlük kullanıp kullanmamasından, aydınlatmadan, ekran üzerindeki ışık yansımalarından, kullanılan zemin ve karakter özellikleri gibi çeşitli nedenlerden dolayı değişik şekillerde etkilenirler.

Göz kırpılmasıyla gözyaşı göz yüzeyine yayılır, böylece gözün her zaman nemli, rahat ve kaygan özellikte kalması sağlanır. Bunun sonucunda hem görme kalitesi yükselir, hem de gözyaşında bulunan antibiyotik sayesinde enfeksiyonlara karşı gözler dayanıklılık kazanır.

Ekrana sürekli bakan birinin göz kırpma refleksleri zayıflar böylece farkında olmadan göz kırpma sayısında belirgin bir azalma meydana gelir. Araştırmalar bir dakikada oniki olan göz kırpma sayısının, bilgisayar kullanırken dakikada beşe kadar düşüğünü ve bunun sonucunda gözlerde kuruma meydana geldiğini ortaya koyuyor.

Bu tür sorunlarla karışı karşıya kalmamak için aşağıdaki tavsiyeleri yerine getirmek gerekiyor:

• Ekran çözünürlüğü yüksek, elektromanyetik etkisi düşük olmalı.
• Ekran tam karşıda ve gözlerle arasındaki mesafe 50 - 70 cm olmalı. Ekranın üst kenarı gözlerin hizasında veya biraz altında olmalı.
• Ekran arkaya doğru 15° eğimli olmalı.
• Arka plan koyu, yazı rengi açık ve büyük olmalı, ekran görüntüsü dağınık olmamalı.
• Ekranın renk ve parlaklığı ayarlanmalı aşırı kontrast, göz alıcı, çok parlak veya karanlık olmamalı.
• Statik elektrikden kaynaklanan ekrandaki toz birikmesini engellemek için antistatik spreyle ve pamuksuz bezle ekran temizlenmeli.
• Toprak hattı olan ekran koruyucular kullanılmalı.
• Masa lambaları yerine tavan lambaları tercih edilmeli.
• Ekran pencereye karşı yerleştirilmemeli.
• Aydınlatma yapılırken ışık arkadan, omuz hizasından ekrana gelecek şekilde ayarlanmalı.
• Ekrana yansıyan güneş ışığı ve diğer aydınlatma gereçlerinden gelen ışıklar en aza indirilmeli.
• Çalışma masası yansıtmasız, mat ve koyu renkli olmalı.
• Gözlerde kırma kusuru varsa doktorun önerdiği gözlük kullanılmalı.
• Göz muayenesi düzenli bir şekilde yaptırılmalı.
• Ekran karşısındayken gözlerin sık kırpıştırılacağı unutulmamalı.
• Her saat başında 15 dakika çalışmaya ara verilmeli, gözler ekrandan başka yerlere çevrilerek uzak noktalara bakmalı ve kısa süreler kapatarak dinlendirilmeli.
• Dik oturmak gerekli bu yüzden oturuş pozisyonu sık sık kontrol edilmeli.
• Çalışma ortamında birden çok bilgisayar varsa bilgisayarın yanından ve arkasından 150 cm uzaklıkta çalışılmalı.
• Sağlıklı beslenme programına uyulmalı, özellikle süt ve süt ürünlerini bol miktarda tüketilmeli.

Ahmet Yurdakul