Üretildiği ilk yıllarda yalnızca uzmanları tarafından kullanılan ve sınırlı sayıda üretilebilen bilgisayarların günümüzde insan hayatının vazgeçilmez bir parçası olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Bu nedenle, bilgisayarların ve bu bilgisayarlar üzerinde çalışan programların bir diğer deyişle arayüzlerin herkes tarafından etkili ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi ve bu yönde geliştirilmesi gitgide önem kazanmaktadır.

Bu gelişmeler ışığında İnsan-Bilgisayar Etkileşimi olarak adlandırılan bu alanda çalışmalar yapmak üzere, Haziran 2006'da Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı bünyesinde TÜBİTAK-BAP destekli bir proje ile İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı faaliyete başlamıştır.

Bölüm/Birim web sayfalarının geliştirilmesi aşamasında destek vermek, BİDB tarafından geliştirilen arayüzlerin tasarımında tasarımcılara destek vermek, erişilebilirlik konusunda çalışmalarda bulunmak, akademik araştırma amaçlı kullanımlara ortam sağlamak, diğer üniversiteler, kamu ve özel sektörle işbirliği yaparak etkili ve verimli arayüzlerin geliştirilmesi konusunda destek vermek amacıyla kurulan Laboratuvarda kuruluşundan bu yana ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı'nın verdiği servislerin kullanılabilirlik çalışmalarının yapılmasının yanı sıra, ODTÜ içi ve dışı birçok tez ve diğer yüksek lisans araştırmalarına destek verilmektedir.

Kullanılabilirlik, bir uygulamada belirlenen işlerin hedef kitle olarak belirlenen kullanıcılar tarafından, gerekli eğitimin ve teknik desteğin verilmesinin ardından, uygun çevre koşullarında kolaylıkla ve etkili biçimde kullanılabilmesi olarak tanımlanabilmektedir. (Çağıltay, Acartürk, 2005). Kullanılabilirlik çalışmaları konusunda geleneksel kullanılabilirlik testlerinden elde edilen veriler ile beraber göz izleme cihazının sunduğu veriler bir arada değerlendirilerek daha güvenilir veriler elde edilmektedir. Kullanılabilirlik çalışmaları sayesinde arayüzlerin tasarım aşamasında, tasarım süreci içerisinde veya sonrasında kullanıcının tasarıma yaklaşımını, nasıl kullandığını ve ne tür sorunlarla karşılaştığı hakkında bilgi sahibi olunarak tasarım geliştirilebilmekte, değiştirilebilmekte kısacası kullanıcı tarafından daha az hata yaparak, daha kısa sürede ve daha az zorlukla kullanılan tasarımları geliştirilmesi hedeflenmektedir.

İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı iki ayrı odadan oluşmaktadır. Kontrol ve Test odaları olarak adlandırılan bu iki oda ses bakımından yalıtılarak dışarıdan gelebilecek ve kullanıcının test sırasında dikkatini dağıtabilecek faktörler en aza indirgenmeye çalışılmıştır. Ayrıca kontrol odasında bulunan araştırmacının test odasında çalışmayı gerçekleştiren kullanıcıyı görebileceği, fakat kullanıcının araştırmacıyı ve kontrol odasını göremeyeceği şekilde tek taraflı ayna ile izole edilmiştir. Laboratuvarın teknik özellikleri ve örnek çalışmalar ile ilgili bilgi bir sonraki sayıda yer alacaktır.

ODTÜ BİDB İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı kurulduğu günden itibaren kullanılabilirlik çalışmaları ve akademik amaçlı çalışmalara katkı sağlamaktadır. Türkiye'nin bu niteliklere sahip ilk Laboratuvarı olma özelliğine sahip bu Laboratuvar sayesinde daha sağlıklı deney ortamları yaratılarak, göz izleme cihazının da sağladığı veriler kullanılarak verimli çalışmalar yapılabilmektedir.

Özge Alaçam