Wimax, Ýngilizce "Worldwide Interoperability for Microwave Access" kelimelerinden oluþan, IEEE 802.16 standardý ile ifade edilen geniþ alan
kablosuz baðlantý sistemidir.
Geliþim ve yaygýnlaþma süreci devam etmektedir. Bu teknolojiye sahip ürünler yaygýn olarak lisanslý 2,5 GHz ve 3,5 Ghz frekans bandlarýný kullanmaktadýr.
Wimax'ýn ana hedefi geniþ alanlarda kablosuz að servisi vermektir. Kullanýlacak antene göre deðiþmekle birlikte ortalama 10 km'ye kadar olan bir bölgede, mesafeye göre
deðiþen maksimum 70 Mbps'ye varabilen bir iletiþim kurulmasýný saðlayacak tasarýma sahiptir. Að cihazlarýnýn antenlerinin birbirlerinin görüþ açýsýnda olmamasý durumunda
bile baðlantý kurulabilmektedir. Bu sebeple özellikle þehir içi alanlarda bu özelliði bir avantaj olarak öne çýkmaktadýr.
Wimax & WiFi Karþýlaþtýrmasý
Günümüzde yaygýn olarak kullanýlan 802.11 a/b/g kablosuz aðlar (WiFi) ile karþýlaþtýrýlýnca, en önemli farkýn, Wimax için kullanýlan bandýn lisanslamaya tabi olmasý
sebebiyle ekstra kurulum ve iþletim maliyeti getirmesi, WiFi aðlarda kullanýlan bandýn ise herhangi bir baþvuru ve izin gerektirmemesi olduðu görülür. Bu durumun Wimax
yönünden avantajý ise ürünlerin lisanslý bandda diðer yayýn yapan cihazlarla olumsuz etkileþime girmeden daha güçlü yayýn yapabilmesine imkân vermesidir. Bir diðer önemli
fark sinyallerin ulaþabildiði mesafede görülür. Wimax cihazlarý uygulamada km'ler ile ifade edilen alanda servis verebilirken 802.11 a/b/g türü WiFi cihazlar için bu mesafe
ortalama 30-50 mt'dir. Günümüzde geliþmekte olan ve 802.11 a/b/g aðlarýn geleceði olarak görünen 802.11n teknolojisi standartlaþtýðý zaman, klasik WiFi aðlara göre çok daha
uzak mesafelere çok daha yüksek band geniþlikleriyle hizmet verilebilecektir. Buna raðmen 802.11n ile ulaþýlabilecek mesafeler yine de Wimax'dan çok daha az olacaktýr.
Wimax'ýn uzak mesafelere ulaþabilme avantajý, servis verebildiði alandaki band geniþliði açýsýndan düþünüldüðünde WiFi aðlara göre daha düþüktür. Özellikle 2009 yýlý sonuna
doðru standartlaþmasý ve geriye dönük olarak 802.11a/b/g destekli cihazlarla uyumlu olmasý beklenilen 802.11n teknolojisinin maksimum 300 Mbps band geniþliðine ulaþan
özelliði yanýnda Wimax'ýn kapasitesi düþük kalmaktadýr.
Tablo-1: Kablosuz teknolojilerde hýz-mobilite karþýlaþtýrmasý
(Kaynak: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wimax-speed.jpg)
Kullanýcý açýsýndan düþünüldüðünde, 802.11n veya Wimax'ýn avantajlarýndan yararlanmak isteyen kullanýcýlar ek bir donaným almak zorundadýr. Her iki teknolojinin de
kendine
özel bir donaným ihtiyacý vardýr. Burada 802.11n ile kurulan bir að altyapýsýnýn Wimax 'ta olmayan bir avantajý, daha önceki teknolojiye sahip tüm 802.11 a/b/g özellikli að
kartlarýnýn 802.11n türü að cihazlarý ile çalýþmasýdýr. Dolayýsýyla 802.11n'nin hýz ve mesafe avantajlarýndan yararlanamayan, yeni donanýma sahip olmayan kullanýcýlar da ek
donaným alana kadar ellerindeki mevcut að kartlarýný kapasitesi oranýnda kullanabilmektedir. Kullanýcýlar hiçbir donaným yatýrýmý yapmasalar bile 802.11n ile kurulmuþ bir
aðdan servis alabilmektedir.
Günümüzde Türkiye'de Wimax'ýn kullanýcý tarafýnda yaygýnlaþmasýnýn önündeki en büyük engel, Wimax cihazlarýnýn çalýþtýðý frekans bandýnýn lisans tahsisinin yapýlmamasý,
6
aylýk dönemler halinde en fazla 2 defalýk bir deneme lisansý verilmesidir. Bu durumda Wimax altyapýsýný kuracak þirketler kalýcý bir yatýrým yapamamakta, kullanýcý
tarafýndaki donanýmlara Wimax desteði gelse bile teknolojinin yaygýnlaþmasý zorlaþmaktadýr.
802.11 a/b/g/n kartlar günümüzde yaygýn olarak bulunabilmekte ve fiyatlarý uygun seviyelerdedir. Artýk yeni çýkan diz üstü bilgisayarlarýn çoðunda bu að kartlarý
otomatik
olarak gelmektedir. Wimax açýsýndan düþünüldüðünde piyasada henüz Wimax özellikli cihazlar ve dizüstü bilgisayarlarýn satýþý yaygýnlaþmamýþtýr. Dizüstü bilgisayarlarda en
büyük çip üreticisi olan Intel Firmasý, yeni çýkardýðý çiplerde hem 802.11 a/g/n, hem de Wimax özelliklerini eklemiþtir. Bu dizüstü bilgisayarlarýn yaygýnlaþmasýyla Wimax
teknolojisinin de ivme kazanacaðýný söyleyebiliriz.
ODTÜ'deki Çalýþmalar
ODTÜ'de 2008 yýlý baþýnda baþlayan Wimax deneme kurulumu çalýþmalarý, Aðustos ayý sonuna doðru tamamlanmýþ, geçici alýnan lisans süresinin bitimine kadar çeþitli
denemeler
yapýlmýþtýr. Bu kapsamda BÝDB bina çatýsý merkez olmak üzere, 6. yurt ve ODTÜ MEMS tesislerine 2 adet anten kurularak kapsama alaný ve sinyal testleri yapýlmýþtýr. Ayrýca
bir gezici anten ile ODTÜ'nün çeþitli noktalarýndan datalar alýnmýþtýr.
Yaptýðýmýz denemelerde, BIDB çatýsýna konulan bir antenin, ODTÜ'de düþük bir hýzda fakat geniþ bir bölgeyi kapsayabildiðini, özellikle antenler birbirlerini görüyorsa bu
mesafenin artabildiði tespit edilmiþtir. ODTÜ A4 çýkýþ kapýsýndan yokuþ aþaðýya inildiði noktada bulunan otobüs duraðý bölgesinden BÝDB çatýsýnda bulunan anten ile baðlantý
kurulabilmesi antenlerin birbirini görmediði durumda bile baðlantý kurulabildiðini göstermiþtir.
Sonuç
Wimax, kullanýcý tarafýndaki donanýmlarýnýn yaygýnlaþmasý ve frekans bandýnýn lisanslanmasý probleminin çözülmesi sonrasýnda özellikle kablo ile ulaþmanýn zor, WiFi
cihazlarla kapsama alaný altýna alýnmasýnýn maliyetli olduðu geniþ alanlarda mobil hizmet saðlamak için WiFi teknolojilerine alternatif olarak düþünülebilir. Burada Wifi
teknolojilerinin dar alanda yüksek bandgeniþliði saðladýðýný, Wimax'ýn geniþ alanlarda daha düþük bandgeniþliði verebildiðini göz önünde bulundurursak, ODTÜ'de Wimax
altyapýsýnýn kurulu olmasý, Wimax donanýmýna sahip kullanýcýlarýn özellikle bina dýþý alanlarda WiFi cihazlarla yeterli sinyal gücü elde edilememiþ, yeterli kapsama alanýna
alýnamamýþ noktalarda da að hizmeti alabilmelerini saðlayabilir. Bu yönden ODTÜ Kablosuz að altyapýsýnda WiFi cihazlarýnýn bir tamamlayýcýsý olarak düþünülebilir. Arazi
koþullarýnda kameralar, Altyapý birimlerinin sahip olduðu sistemler (trafolar, jeneratörler, su pompalarý, eþanjör daireleri, bina çatýlarýnda olan çeþitli donanýmlar,
trafik sinyalizasyon lambalarý otomasyonu vs.) için að hizmeti saðlayabilir.
Ferdi Ayaydýn
|